Đông Nam Á – lựa chọn đầu tư hàng đầu trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung

Đông Nam Á đã trở thành một trong những lựa chọn hàng đầu của các công ty muốn dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc, kể cả những doanh nghiệp của nước này, trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Washington và Bắc Kinh.

“Đông Nam Á đang hưởng lợi từ chiến lược “Trung Quốc + 1”, khi cả các công ty trong nước và quốc tế đều muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng và hoạt động sản xuất của mình,” ông Kuo-Yi Lim, đồng sáng lập và đối tác điều hành của công ty đầu tư mạo hiểm Đông Nam Á Monk’s Hill Ventures, cho biết.

“Những căng thẳng địa chính trị đã đẩy nhanh quá trình, vốn đã bắt đầu từ các đợt phong tỏa do Covid,” Lim bổ sung.

Chiến lược “Trung Quốc + 1” giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc chỉ phụ thuộc vào một thị trường hoặc chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Thay vào đó, các công ty sẽ đa dạng hóa hoạt động sản xuất, mở rộng sang các nước khác, nhưng vẫn duy trì sự hiện diện của mình ở quốc gia này.

Điều này đã khiến các công ty quốc tế đẩy mạnh đầu tư vào khối ASEAN. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các nền kinh tế như Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan, Singapore và Việt Nam đã tăng lên 236 tỷ USD vào năm 2023, so với mức trung bình hàng năm là 190 tỷ USD trong giai đoạn 2020-2022, theo báo cáo tháng 5 của OCBC.

Dòng vốn chủ yếu đến từ Hoa Kỳ, Nhật Bản, Liên minh Châu Âu cũng như Trung Quốc Đại lục và Hồng Kông.

“Khu vực ASEAN-6 đã hưởng lợi từ chiến lược ‘Trung Quốc + 1’, cũng như xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng trên toàn cầu. Dòng vốn FDI từ Trung Quốc Đại lục và Hồng Kông vào khu vực này đã tăng lên, với các ngành sản xuất và dịch vụ nhận được phần lớn số vốn đầu tư này,” OCBC cho biết.

Việt Nam

Việt Nam đã trở thành một trong những trung tâm sản xuất quan trọng của Apple, khi gã khổng lồ công nghệ Mỹ tìm cách chuyển dịch hoạt động lắp ráp sản phẩm khỏi Trung Quốc.

Các biện pháp phòng dịch Covid nghiêm ngặt ở Trung Quốc và tình trạng bất ổn của công nhân tại nhà máy sản xuất iPhone hàng đầu là Foxconn đã làm ảnh hưởng lớn đến quá trình sản xuất.

Theo nhiều nguồn tin, MacBook, iPad và Apple Watch sẽ đang được sản xuất tại Việt Nam.

“Vị trí nằm gần Trung Quốc từ lâu đã khiến Việt Nam trở thành điểm đến ưa thích cho các chuỗi cung ứng và hoạt động sản xuất ở nước ngoài, từ đó làm giảm đáng kể chi phí cho quá trình này,” ông Yinglan Tan, đối tác điều hành sáng lập tại Insignia Ventures Partners, cho biết.

Việt Nam đã trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) chính cho Samsung, cũng như cơ sở sản xuất và xuất khẩu điện thoại thông minh của hãng.

“Việt Nam còn có nhiều lợi thế khác. Ví dụ như, chi phí lao động cạnh tranh và khả năng tiếp cận đa dạng các thị trường khác. Hiện nay, Việt Nam đang có hàng loạt các hiệp định thương mại tự do, nhờ đó mà việc xuất khẩu sang các thị trường lớn như EU trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết,” ông Kai Wei Ang, chuyên gia kinh tế ASEAN tại BofA Securities chia sẻ với CNBC vào đầu tháng 6 này.

Malaysia

Malaysia đã trở thành điểm đến để các công ty bán dẫn như Intel, GlobalFoundries và Infineon phát triển và mở rộng hoạt động trong vài năm qua, giữa bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung.

“Malaysia đã chứng kiến sự hồi sinh trong lĩnh vực bán dẫn đã có từ lâu của mình và thu hút các khoản đầu tư mới, đến từ những công ty như Intel,” ông Lim cho biết.

Các chuyên gia cho rằng, lợi thế của Malaysia luôn là chi phí hoạt động tương đối thấp, cùng với lực lượng lao động có kỹ năng trong những lĩnh vực như đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip.

“Không chỉ ngành bán dẫn ở Malaysia đang phát triển, còn có nhiều khoản đầu tư vào các trung tâm dữ liệu đã đi vào hoạt động, trong vài tháng qua. Những ngành khác như năng lượng mặt trời và chuỗi cung ứng xe điện cũng được các công ty quan tâm. Có thể nói, Malaysia đang thu hút một lượng lớn đầu tư,” ông Ang nhận định.

Indonesia

Quốc đảo này có nguồn tài nguyên đồng, niken, coban và bauxite dồi dào, góp phần quan trọng cho sản xuất pin xe điện.

“Indonesia được hy vọng sẽ trở thành trung tâm sản xuất xe điện tích hợp,” ông Ang cho biết. “Mặc dù vẫn còn ở giai đoạn đầu, nhưng đất nước này đang tìm cách mở rộng quy mô sản suất trên toàn bộ chuỗi cung ứng.”

Hiện nay, chính phủ Indonesia đang thu hút các công ty xe điện bằng những ưu đãi khi cho xây dựng các cơ sở sản xuất tại địa phương.

“Chiến lược Trung Quốc + 1 không chỉ dành cho các công ty nước ngoài ở quốc gia này. Những vấn đề địa chính trị và sự phát triển thương mại quốc tế cũng thúc đẩy các nhà sản xuất Trung Quốc đa dạng hóa hoạt động sản xuất của mình,” ông Anders C. Johansson, giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc Stockholm thuộc Trường Kinh tế Stockholm, phân tích trong một bài đăng trên LinkedIn.

Bộ Công nghiệp cho biết, đầu tháng 6 này rằng họ đã ký thỏa thuận với 4 công ty Trung Quốc, đó là Neta, Wuling, Chery và Sokon, với mục tiêu biến Indonesia trở thành trung tâm sản xuất xe điện.

Ngoài ra, nhà sản xuất xe điện đến từ Trung Quốc BYD dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất thương mại dòng xe này tại Indonesia vào năm 2026.

Singapore

Theo báo cáo của ASEAN Briefing, Singapore đã là “điểm đến hàng đầu” cho các công ty muốn đặt trụ sở và mở rộng sản xuất, kinh doanh trên toàn khu vực.

“Hiện nay, sự đa dạng hóa không chỉ ảnh hưởng đến các công ty lớn như Apple và chuỗi cung ứng, mà còn lan rộng sang các doanh nhân và startup với mong muốn xây dựng doanh nghiệp toàn cầu ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương,” ông Tan cho biết.

“Đặc biệt, Singapore đã trở thành điểm đến để các doanh nhân đặt trụ sở cho công ty của mình, trong khi vẫn có thể huy động vốn từ Mỹ và tuyển dụng các kỹ sư của Trung Quốc.” ông Tan nói thêm.

Trong đó, một số công ty Trung Quốc như TikTok và Shein đã thành lập trụ sở khu vực tại Singapore – nơi có nền kinh tế ổn định, trong bối cảnh địa chính trị bất ổn như hiện nay.

“Singapore, với vị thế là trung tâm tài chính và pháp lý đáng tin cậy, sẽ tiếp tục thu hút các công ty tìm kiếm trụ sở đặt tại châu Á trong khoảng thời gian không ổn định này,” ông Lim kết luận.