Phát hiện “oxy đen” dưới đáy đại dương

Các nhà khoa học đã phát hiện rằng, oxy đang được tạo ra bởi các viên “sỏi” có hình dạng giống củ khoai tây ở độ sâu hàng nghìn mét dưới vực thẳm Thái Bình Dương.

Những phát hiện được công bố trên tạp chí Nature Geoscience đi ngược lại với sự đồng thuận khoa học về cách oxy được tạo ra. Chúng thậm chí còn buộc các nhà khoa học phải suy nghĩ lại về nguồn gốc của sự sống trên Trái đất.

Bên cạnh đó, nghiên cứu này đặt ra những lo ngại mới về rủi ro khi khai thác dưới đáy biển sâu.

Một nhóm các nhà khoa học do giáo sư Andrew Sweetman tại Hiệp hội Khoa học hàng hải Scotland dẫn đầu đã phát hiện rằng, oxy được tạo ra hoàn toàn trong bóng tối, ở độ sâu khoảng 4.000 mét dưới bề mặt đại dương.

Trước đây, người ta cho rằng chỉ có các sinh vật sống như thực vật và tảo mới có thể sử dụng năng lượng để tạo ra oxy, thông qua quang hợp, quá trình đòi hỏi ánh sáng mặt trời.

“Để sự sống hiếu khí bắt đầu trên trái đất, cần phải có oxy và chúng ta đã từng tin rằng, nguồn cung oxy của trái đất đến từ các sinh vật quang hợp,” Sweetman nói.

“Nhưng, bây giờ chúng ta biết được rằng, oxy có thể được tạo ra dưới biển sâu, nơi không có ánh sáng. Vậy nên, chúng ta cần phải xem lại những câu hỏi như: sự sống hiếu khí có thể bắt đầu ở đâu?”

“Oxy đen” đã được phát hiện khi các nhà khoa học nghiên cứu thực địa ở Thái Bình Dương. Nhóm nghiên cứu đã lấy mẫu đáy biển của Clarion-Clipperton, vùng đồng bằng biển thẳm giữa Hawaii và Mexico, để đánh giá tác động của việc khai thác dưới đáy biển.

Trong quá trình nghiên cứu, những nhà khoa học đã phân tích các viên “sỏi” và phát hiện ra rằng, chúng đều mang điện tích “rất cao”. Họ cho rằng, điều này có thể dẫn đến việc nước biển bị phân tách thành hydro và oxy, thông qua quá trình điện phân.

“Thông qua phát hiện này, chúng tôi có rất nhiều câu hỏi chưa có câu trả lời. Và, chúng tôi đang suy nghĩ về việc khai thác những viên ‘sỏi’ này, bởi chúng có tác dụng như những cục pin trong đá,” Sweetman phân tích.

Khai thác dưới đáy biển sâu

Nghiên cứu này được tài trợ một phần bởi công ty khai thác dưới đáy biển sâu của Canada, The Metals Co. Công ty này đang nhắm tới mục đích khai thác tại một khu vực thuộc vùng Clarion-Clipperton vào cuối năm 2025.

Trong một tuyên bố với trang tin CNBC, The Metals Co. đã chỉ trích các phát hiện của nhóm nghiên cứu và cho biết rằng, họ sẽ phản hồi trong thời gian tới.

Thực trạng khai thác dưới đáy biển sâu gây ra các tranh cãi liên quan đến việc sử dụng máy móc hạng nặng để lấy các khoáng sản và kim loại có giá trị như cobalt, nickel, copper và manganese. Đây đều là những kim loại có thể được tìm thấy trong các viên “sỏi” đá kim dưới đáy đại dương. Những khoáng sản này được ứng dụng rộng rãi trong pin xe điện, tua-bin gió và pin năng lượng mặt trời.

Tuy nhiên, các nhà khoa học đã cảnh báo rằng, tác động của khai thác dưới đáy biển sâu đến môi trường là rất khó dự đoán.

Trong khi đó, các nhóm bảo vệ môi trường cho rằng, thực trạng này có thể dẫn đến việc hệ sinh thái bị phá hủy, dẫn đến sự tuyệt chủng của các loài.

“Phát hiện về việc các viên ‘sỏi’ đá kim tạo ra oxy trong khu vực mà các công ty khai thác dưới đáy biển sâu nhắm đến có thể tạo ra một lệnh hoãn tạm thời cho những công ty này,” Sofia Tsenikli, lãnh đạo của chiến dịch chống khai thác dưới đáy biển sâu thuộc Liên minh Bảo tồn Biển sâu, một nhóm bảo vệ môi trường phi chính phủ, cho biết.

“Nghiên cứu này cũng nhấn mạnh rằng, vẫn còn rất nhiều điều cần khám phá và nghiên cứu về đại dương. Từ đó đặt ra câu hỏi về việc khai thác dưới đáy biển sâu có thể ảnh hưởng thế nào đến sự sống và các hoạt động dưới đại dương,” Tsenikli b�� sung.