Cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung đã lan xuống cáp ngầm dưới biển

Căng thẳng công nghệ Mỹ-Trung đã lan xuống tận đáy biển sâu.

Cáp ngầm đã trở thành tiêu điểm đầu năm nay, khi 4 trong số 15 cáp ở Biển Đỏ bị đứt do các cuộc tấn công của lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn với các tàu của Israel, Mỹ và Anh tại Yemen.

Nhận thức của công chúng về cáp ngầm đã tăng lên và mạng lưới cáp đang trở thành lý do mới gây căng thẳng trong quan hệ quốc tế, giữa bối cảnh các cuộc giao tranh địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng.

Cáp ngầm dưới biển là gì?

Theo công ty nghiên cứu thị trường viễn thông TeleGeography, dưới lòng biển sâu, có hàng trăm cáp viễn thông lớn, trải dài gần 1,4 triệu km.

Có những cáp ngắn, chẳng hạn như cáp CeltixConnect dài 131 km nối Ireland với Anh. Nhưng, cũng có những cáp kéo dài hơn nhiều, như cáp Asia America Gateway dài 20.000 km.

Dự kiến, số lượng cáp ngầm dưới biển trên toàn cầu sẽ tăng trong những năm tới, phản ánh nhu cầu về lưu lượng dữ liệu dưới sự phát triển của dịch vụ truyền phát video và dịch vụ đám mây.

TeleGeography cho biết, tính đến đầu năm 2024, dữ liệu của họ đã theo dõi 574 cáp ngầm dưới biển đang hoạt động và được lên kế hoạch sử dụng.

Tại sao cáp ngầm dưới biển lại quan trọng?

Cáp ngầm dưới biển là xương sống của internet, truyền tải 99% lưu lượng dữ liệu liên lục địa của thế giới.

“Nếu bạn gửi email, nhắn tin hoặc trò chuyện video với ai đó trên một lục địa khác, điều đó có nghĩa là bạn đang sử dụng cáp ngầm dưới biển,” Andy Champagne, giám đốc công nghệ của công ty cung cấp dịch vụ mạng Akamai Labs.

“Cài đặt mạng lưới cáp quang vật lý trên đất liền đã phức tạp, lắp đặt cáp ngầm dưới đại dương còn thách thức hơn nhiều,” Champagne bổ sung.

“Cài đặt cáp ngầm dưới biển rất phức tạp. Và, khi có vấn đề xảy ra với chúng, việc sửa chữa cũng không hề đơn giản.”

Điều làm cho cáp ngầm dưới biển trở nên quan trọng là ảnh hưởng của chúng mỗi khi bị gián đoạn, theo Joe Vaccaro, phó chủ tịch và tổng giám đốc của công ty giám sát internet ThousandEyes, thuộc sở hữu của Cisco.

“Những người bình thường như chúng ta sẽ không hiểu cáp ngầm dưới biển bị cắt là gì. Chúng ta chỉ biết là ứng dụng mình đang cố truy cập vào đột nhiên trở nên rất chậm hoặc hoàn toàn không thể truy cập,” Vaccaro chia sẻ với trang tin CNBC trong một cuộc phỏng vấn.

“Khi tình huống này xảy ra, các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng mạng sẽ cố chuyển lưu lượng sang các tuyến khác,” Vaccaro bổ sung. “Điều gì xảy ra khi họ làm điều đó? Mức độ tắc nghẽn sẽ tăng theo.”

Gia tăng nguy cơ liên quan đến vấn đề an ninh 

Cáp ngầm dưới biển thường được sở hữu và vận hành bởi các nhà mạng viễn thông. Gần đây, các gã khổng lồ công nghệ Mỹ như Meta, Google, Microsoft và Amazon đã đầu tư hàng trăm triệu USD để lắp đặt cáp cho riêng mình.

Năm 2021, Meta và Google thông báo kế hoạch lắp đặt hai cáp ngầm dưới biển, nối Bờ Tây nước Mỹ đến Singapore và Indonesia. Hệ thống cáp xuyên Thái Bình Dương này có tên là Echo và Bifrost, dự kiến sẽ tăng công suất dữ liệu giữa các khu vực lên đến 70% và cải thiện độ tin cậy của internet.

Meta đang đầu tư vào cả hai hệ thống cáp này, trong khi Google chỉ tài trợ cho Echo. 

Trước đó, Meta đã công bố kế hoạch xây dựng cáp ngầm dưới biển, dài 37.000 km quanh châu Phi, giúp tăng khả năng truy cập internet. Google cũng đang làm việc với tuyến cáp ngầm dưới biển gọi là Equiano, nhằm kết nối châu Phi với châu Âu.

Tuy nhiên, theo báo cáo của tờ báo Wall Street Journal vào tháng 5, quan chức Mỹ đã cảnh báo các công ty công nghệ, bao gồm cả Google và Meta, rằng các cáp ngầm dưới biển ở khu vực Thái Bình Dương có thể bị gián điệp bởi các tàu sửa chữa đến từ Trung Quốc.

Theo tờ báo này, S.B. Submarine Systems, một công ty Trung Quốc do nhà nước kiểm soát, hoạt động trong lĩnh vực sửa chữa các cáp quốc tế, dường như đang che giấu vị trí của các con tàu khỏi các hệ thống theo dõi bằng sóng vô tuyến và vệ tinh.

Trong khi đó, Estonia cho biết, Trung Quốc vẫn chưa trả lời yêu cầu nước này gửi đi cách đây sáu tháng. Yêu cầu được đưa ra, nhằm điều tra về một con tàu của Trung Quốc mà Estonia nghi ngờ đã cắt hai cáp ngầm dưới biển của họ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc sau đó cho biết, nước này sẵn sàng làm việc với Estonia để điều tra.

Những diễn biến này đã minh chứng cho việc các cáp ngầm dưới đại dương đang trở thành lý do gây tranh chấp trong các vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia. Dữ liệu mà các mạng lưới này truyền tải có thể bao gồm thông tin liên lạc quan trọng như điều phối nhiệm vụ ngoại giao, hoạt động an ninh và thu thập thông tin tình báo.

Do đó, những lo ngại của chính phủ Mỹ không phải là mới và đã được nhiều nước công nhận.

Tháng 3 năm 2023, báo cáo của trang thông tin Reuters cho biết, một ủy ban liên ngành gọi là Team Telecom đang làm việc để ngăn chặn các tuyến cáp ngầm dưới biển kết nối trực tiếp Mỹ với Trung Quốc đại lục hoặc Hong Kong, do lo ngại hoạt động gián điệp đến từ Trung Quốc.

Nhiều dự án cáp ngầm quốc tế hiện nay được cho là đang tránh liên quan đến Trung Quốc, do lo ngại về an ninh dữ liệu và tầm ảnh hưởng địa chính trị của Bắc Kinh. Trung Quốc đã đầu tư hàng trăm triệu USD để xây dựng cơ sở hạ tầng cáp ngầm dưới nước của riêng mình, nhằm cạnh tranh với Mỹ.

Hạn chế của cáp ngầm dưới biển

Một vấn đề quan trọng trong việc thiết lập mạng lưới cáp ngầm dưới biển là kết nối đến các địa điểm trên thế giới ảnh hưởng lớn đến cơ sở hạ tầng internet. 

“Một nhà mạng cung cấp kết nối quan trọng giữa hai điểm đến trên thế giới, nếu xảy ra một vết cắt trên tuyến cáp quang cũng có thể ảnh hưởng đến những công ty lớn, chuyên cung cấp dịch vụ đám mây tại địa điểm đó,” Vaccaro trả lời phỏng vấn với CNBC.

Và cũng cùng thời điểm, “trò chơi đổ lỗi” sẽ diễn ra. Người dùng có xu hướng đổ lỗi cho các bên cung cấp dịch vụ mạng trong trường hợp xảy ra sự cố hoặc tắc nghẽn lưu lượng.

Ở một số khu vực, Vaccaro nói thêm, từ quan điểm “hiệu suất và tầm nhìn” một số công ty có thể đổi sang đơn vị cung cấp dịch vụ đám mây khác, nhằm đảm bảo sự ổn định của đường truyền mạng.

“Đặc biệt, khi thi công hệ thống cáp ngầm dưới biển sẽ có một số yêu cầu cụ thể về nơi có thể chuyển tiếp kết nối mạng từ dưới biển lên đất liền. Tuy nhiên, số địa điểm có thể đáp ứng những yêu cầu này lại khá hạn chế” Champagne cho biết.

“Khi cáp ngầm dưới nước duy nhất bị đứt, hạn chế này sẽ gây hiệu ứng domino đến các mạng trên đất liền phụ thuộc vào nó,” ông bổ sung. “Tác động của các gián đoạn liên quan đến cáp ngầm dưới biển thường lớn hơn nhiều so với các cáp trên mặt đất.”