Doanh số EV đạt kỷ lục. Vậy tại sao một số chuyên gia dự đoán suy thoái?

Mark Ralston / AFP via Getty Images

Người tiêu dùng đã mua số lượng xe điện kỷ lục trong quý II của năm, nhưng hàng tồn kho cũng đang tích lũy trên các lô đại lý.

Doanh số bán xe điện tại Mỹ đã lập kỷ lục trong quý vừa qua và đang trên đà phá vỡ mốc 1 triệu vào năm 2023, đây sẽ là một con số chưa từng có và là cột mốc quan trọng đối với ngành. Sự gia tăng này xảy ra ngay cả khi nhiều mẫu xe đã mất khả năng đủ điều kiện nhận các ưu đãi của liên bang và một số tiểu bang.

Các nhà phân tích tại cả Wards Intelligence và Cox Automotive cho biết người tiêu dùng đã mua gần 300.000 ô tô điện từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 6. Con số này đại diện cho mức tăng trưởng hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái và bao gồm cả sự tăng trưởng trong tháng 5 và tháng 6, hai tháng đầu tiên sau khi các quy tắc tín dụng, thuế liên bang trở nên nghiêm ngặt hơn. Doanh số bán ô tô hybrid cắm điện cũng tăng lên.

“Có một số mẫu xe đủ hấp dẫn với người mua đến mức bạn không cần các hỗ trợ” Christie Schweinsberg, nhà phân tích về tính bền vững tại Wards, cho biết, lưu ý phạm vi EV ngày càng tăng và các lựa chọn cho người tiêu dùng lựa chọn. “Mọi người vẫn sẽ muốn mua.”

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy tốc độ tăng trưởng doanh số bán hàng không thể duy trì được. Theo Cox, vào cuối tháng 6, các đại lý trung bình có khoảng 53 ngày cung cấp xe động cơ đốt trong trong kho. Mặt khác, đường chạy dự trữ cho EV là hơn gấp đôi con số đó. Nhìn chung, có hơn 92.000 xe điện có sẵn trong quý thứ hai, so với khoảng 20.000 xe một năm trước.

“Nhu cầu không theo kịp sản xuất, đây là câu chuyện trái ngược với một năm trước,” Michelle Krebs, nhà phân tích điều hành của Cox Automotive, cho biết về ô tô điện. “Chúng tôi gọi đó là thời điểm ‘Đám đông trên cánh đồng mơ ước’. Các nhà sản xuất ô tô đang sản xuất nhiều hơn nhưng không đủ người tiêu dùng”.

Krebs cho rằng sự dư thừa này là do cả sự gia tăng sản xuất sau đại dịch và sự do dự truyền thống của người tiêu dùng khi mua ô tô điện. Cô cũng cho biết giá cả là rào cản chính đối với những người mua mà Cox khảo sát, vì EV vẫn thường đắt hơn so với một mẫu xe chạy bằng xăng tương tự. Mối quan tâm về cơ sở hạ tầng sạc là một lý do khác khiến những người sở hữu tiềm năng đứng ngoài lề.

Krebs cho biết, môi trường cho các ưu đãi đối với ô tô điện cũng trở nên phức tạp hơn. Vào thời điểm này năm ngoái, hàng chục mẫu xe đủ điều kiện cho khoản tín dụng thuế liên bang lên tới 7.500 USD, với nhiều thành phố và tiểu bang cung cấp các ưu đãi bổ sung. Kể từ đó, một số nơi, như Oregon và New Jersey, đã hết tiền cho các chương trình giảm giá của họ. Đạo luật Giảm lạm phát mà Quốc hội thông qua vào năm ngoái đã thiết lập các tiêu chuẩn sản xuất nhằm khuyến khích các nhà sản xuất ô tô đầu tư vào các cơ sở sản xuất và chuỗi cung ứng pin của Hoa Kỳ. Điều này đã làm giảm đáng kể số lượng các mẫu xe đủ điều kiện để nhận khoản khuyến mãi thuế, ít nhất là trong thời gian ngắn.

“Chúng tôi chắc chắn thấy ảnh hưởng do điều này" Michael Stewart, phát ngôn viên của Hyundai, cho biết, hãng xe này đã không đáp ứng các yêu cầu mới và bị loại khỏi danh sách liên bang. Mặc dù doanh số bán tất cả các mẫu xe EV của Hyundai đều tăng lên sau khi mất tín dụng, nhưng ông tin rằng tiến độ đạt được các mục tiêu bán hàng EV đầy tham vọng của công ty và cả nước có thể còn lớn hơn nữa nếu có chúng.

Tuy nhiên, Hyundai Kona và BMW i4, cũng không đủ điều kiện nhận khoản khuyến mãi thuế liên bang, đã tăng doanh số bán hàng gần ba lần. Nhà lãnh đạo thị trường Tesla đã hưởng lợi từ việc mới đây đã khôi phục quyền truy cập vào khoản khuyến mãi thuế và doanh số bán hàng của mẫu xe phổ biến Model Y của họ đã tăng 76%.

Các công ty đã chống lại áp lực từ phân phối xe điện một phần bằng cách giảm giá - giá trung bình của một xe điện đã giảm gần 20%, xuống còn 53.438 đô la, chỉ trong năm qua. Các nhà sản xuất cũng đã sử dụng một lỗ hổng trong Đạo luật Giảm lạm phát, cho phép họ đòi được khoản khuyến mãi thuế đối với các phương tiện họ cho thuê thay vì bán. Hyundai đã rất quyết tâm thúc đẩy hợp đồng thuê, Stewart cho biết đã từ chiếm khoảng 5% trong số các xe mà công ty tiêu thụ xuống còn khoảng 30%.

Sau Đạo luật Giảm lạm phát, Hyundai và các công ty khác đã công bố kế hoạch sản xuất nhiều ô tô điện hơn ở Hoa Kỳ và lấy nguồn nhiều bộ phận pin trong nước. Điều này sẽ khiến nhiều mẫu xe đủ điều kiện nhận tín dụng thuế liên bang trong tương lai. Nhưng, hiện tại, cả Schweinsberg và Krebs đều cho rằng lượng hàng tồn kho ngày càng tăng cho thấy tốc độ tăng trưởng của doanh số bán ô tô điện có thể bắt đầu giảm.

Schweinsberg cho biết, một yếu tố là ô tô thường thấy doanh số bán hàng giảm trong vòng một hoặc hai năm sau khi một mẫu xe mới được giới thiệu - một ngưỡng mà một số EV đang đạt đến. “Thông thường nó hoạt động tốt khi thế hệ mới ra mắt,” cô nói thêm rằng có lẽ còn quá sớm để biết chính xác xu hướng của ô tô điện sẽ như thế nào.

Krebs dự đoán doanh số bán hàng xe điện sẽ tiếp tục tăng trưởng, tuy "có lẽ không nhanh như nhiều người hy vọng." Đối với cô, điều này không phải là bất ngờ khi ngành công nghiệp đang cố gắng thực hiện sự thay đổi đáng kể nhất từ khi dòng sản xuất trên dây chuyền của Henry Ford được ra đời. "Sẽ có những trở ngại trên đường đi," cô nói.